Wojskowe Biuro Historyczne im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, przychylając się do prośby "Cyfrowego Archiwum Wilanowa i Okolic", wyraziło zgodę na publikację na łamach naszego portalu fotokopii wniosku sprzed 89 lat o nadanie srebrnego
"Krzyża Zasługi" dla podporucznika weterana 1863 r. Walentego Pindelskiego.
W 2016 roku, po długim okresie poszukiwań, odnalazłem
w Centralnym Archiwum Wojskowym właśnie ten bezcenny dokument świadczący o udziale śp. Walentego Pindelskiego, spoczywającego na cmentarzu parafialnym
w Powsinie, w powstaniu styczniowym.
Czas zatarł historię weterana i jego zasługi w walce o wolność ojczyzny - gdyby nie transkrypcja na grobie - cytat: "WALENTY PINDELSKI WETERAN Z 1863 R. PRZEŻYWSZY LAT 83 ZM. D. 21.VI.1924 R. POKÓJ JEGO DUSZY" - nikt by dzisiaj nie wiedział, że w ogóle był powstańcem styczniowym.
Napis ocalił pamięć o weteranie dla potomnych i był zaczątkiem
do dalszych poszukiwań informacji na temat tej tajemniczej postaci.
Na bazie wspomnianego na wstępie dokumentu "Cyfrowe Archiwum Wilanowa i Okolic" cały czas rekonstruuje szlak
bojowy i zasługi powstańca z lat 1863-1864.
Dzisiaj dwa fragmenty wniosku nigdy wcześniej nie
upublicznione ...
Fot. 1. Fragment wniosku o nadanie srebrnego "Krzyża Zasługi"
dla ppor. weterana Walentego Pindelskiego,
źródło: Centralne Archiwum Wojskowe
Poza rozbieżnościami w roku urodzenia weterana - z jego
metryki wynika, że urodził 22 lutego 1842 roku, a nie jak omyłkowo
podano we wniosku - w 1846 roku, pozostałe dane zgadzają się.
Z dokumentu dowiadujemy się, że Walenty Pindelski był
z zawodu robotnikiem, a jego ostatnie miejsce pobytu przed śmiercią to adres: "Warszawa, Sandomierska 2".
W rubryce "życiorys" czytamy: "Ur. we wsi Słomczyn 1846 r.
Do powstania wstąpił jako robotnik do partji Jankowskiego.
Po powstaniu pracował w fabryce w Jeziornie".
Dlaczego w adresie występuje Warszawa, a nie wieś Zamoście
w Parafii Powsin (współcześnie dzielnica Wilanów), gdzie wcześniej mieszkał ? - W 1923 roku wtedy już sędziwy Walenty Pindelski jest
schorowany i być może w rok przed śmiercią cały czas przebywa
w szpitalu wojskowym (jako weteran miał prawo do korzystania
z wojskowej opieki medycznej), o czym pisze Ksiądz Prałat Jan Świstak z Parafii Powsin w "Wiadomościach Powsińskich" - artykuł pt. "Walenty Pindelski, weteran Powstania Styczniowego" (wydanie: luty 2013). Dlatego zapewne za ostatnie miejsce pobytu przyjęto
w formularzu o nadanie odznaczenia adres "Sandomierska 2".
Niestety nie wiemy kto i kiedy sporządził ten napisany odręcznie
wniosek (brak podpisu i daty).
Na dokumencie widnieje jedynie naniesiona ołówkiem adnotacja
"r. 07 28". Lipiec 1928 roku - czy to data wpływu pisma do Komisji
Środowiskowej przy Głównej Komisji Odznaczeniowej ? - Tak,
to bardzo możliwe.
Najliczniejsza grupa weteranów Powstania Styczniowego została odznaczona właśnie Krzyżem Zasługi (złoty, srebrny, brązowy) oraz Medalem Niepodległości.
Geneza tego odznaczenia sięga owego 1928 roku, kiedy to powstała
Główna Komisja dla Odznaczeń za Pracę Niepodległościową
w 10 rocznicę powstania państwa polskiego.
W czasie powstania listopadowego i styczniowego "partją" nazywano oddział powstańczy.
W uzasadnieniu wniosku (tą część opublikujemy później)
widnieją wpisy: "W powstaniu walczył w partji: Kononowicza
i Jankowskiego jako dziesiętnik".
Tutaj są też wymienione nazwy miejsc potyczek, w których
uczestniczył Walenty Pindelski.
I na końcu informacja w rubryce dotyczącej zasług (czynów)
weterana: "Czynny udział w powstaniu 63 r z bronią w ręku".
Fot. 2. Fragment wniosku o nadanie srebrnego "Krzyża Zasługi"
dla ppor. weterana Walentego Pindelskiego,
źródło: Centralne Archiwum Wojskowe
Podziękowania dla Dyrekcji Wojskowego Biura Historycznego
im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego i pracowników
Centralnego Archiwum Wojskowego za pomoc w odnalezieniu
oraz zgodę na wgląd i upublicznienie na portalu CAWIO wniosku
odznaczeniowego ppor. Walentego Pindelskiego.
Grzegorz Kłos
Patron honorowy
portalu CAWIO:
Patron honorowy